CHOSZCZNO „Oflag II B Arnswalde. Jenieckie losy” to tytuł nowej książki, która wczoraj oficjalnie zadebiutowała w naszym mieście. – Chcemy też prostować błędy, które w powojennych relacjach wiele oflagowych problemów spłyciły lub całkowicie przekręciły – mówią autorzy SŁAWOMIR GIZIŃSKI i ANDRZEJ SZUTOWICZ.

Choć historia Oflagu IIB Arnswalde ściśle związana jest z uwięzieniem polskich i francuskich jeńców, to jednak już we wstępie do książki obydwaj autorzy podkreślają, że skupili się przede wszystkim na historii polskiego okresu, czyli do 15 maja 1942 roku. - Dotychczasowa literatura dotycząca obozu opierała się głównie na wspomnieniach jeńców i niestety popełniano w niej wiele błędów – mówi SŁAWOMIR GIZIŃSKI. Dodaje, że brak niemieckiej dokumentacji obozu sprawił, że wiele wątków oparli na tekstach zawartych w gazetce „Za drutami”. Tu podkreślmy, że kopie tych wydawnictw trafiły do autorów od rodziny BOLESŁAWA PŁOTNICKIEGO, znanego powojennego aktora, który przygodę z aktorstwem rozpoczynał właśnie na deskach oflagowego teatru. Obydwaj autorzy zgodnie podkreślają, że największą inspiracją do napisania tej książki była strona internetowa www.oflag2b.choszczno.biz na której ANDRZEJ SZUTOWICZ pisał nie tylko o historii oflagu, ale przede wszystkim skutecznie wyjaśniał przekłamane tematy. Nawet takie, które przez kilkadziesiąt stały się wyjątkowo wiarygodne (np. pomyłkę związaną z płk. Kubalą lub mity o samobójczej ucieczce por. Kotuniaka. Stanął też w obronie tak krytykowanego ostatnio mjr. Henryka Sucharskiego). A. Szutowicz tu specjalne podziękowania kieruje do ANNY i  ROBERTA MARCINIAKÓW, którzy do dzisiaj utrzymują tę stronę. Podziękowania otrzymał także ETIENNE JACHEET, sekretarz generalny Stowarzyszenia Pamięci Oflagów IID – IIB –XXIB, również pomysłodawca i realizator francuskiej strony www.oflags.fr (od niedawna także po polsku – red.).

Trochę o samej książce
Wydana została nakładem wrocławskiego wydawnictwa „Nortom” i liczy sobie dokładnie 188 stron. Na okładce znajdziemy grafikę autorstwa jeńca francuskiego H. Chenona.
W pierwszym rozdziale zatytułowanym „O obozie oraz polskich i francuskich jeńcach” autorzy zapoznają nas z organizacją obozu, jego strukturą, stanem liczebnym, pierwszym transportem i w końcu komentują zamianę jeńców polskich i francuskich (14 maja 1942 roku). Tu wyraźnie wskazują na to, że Francuzi w Oflagu IIB zyskali zdecydowanie lepsze warunki bytowe od Polaków, którzy przeniesieni zostali do Oflagu Gross Born IID.
W kolejnej odsłonie A. Szutowicz i S. Giziński opisują warunki jenieckiego życia. Opierając się na relacjach, opowiadają o warunkach bytowych, wyżywieniu, paczkach, listach, czy w ogóle kontaktach ze światem. Dość dokładnie opisują też obozowe życie religijne i służbę zdrowia. Tu polecamy też podrozdział „Jeniecki świat bez kobiet”.
W całej książce (trzeci rozdział) autorzy najszerzej zajęli się życiem społecznym oflagu. Ten fragment książki mówi o obozowej oświacie, gazetce „Za Drutami”, o Teatrze Symbolów, zespołach muzycznych i wokalnych, a także ruchu sportowym. Całość zamyka temat francuski, czyli skrótowo o ich życiu społecznym i ewakuacji obozu.
Kolejny rozdział zatytułowany „Jenieckie losy” mówi o konkretnych jeńcach, i to zarówno tych mniej lub bardziej znanych. Tu przeczytamy też o obozowej konspiracji, ucieczkach i smutnym losie kapelanów, którzy wywiezieni zostali do obozów koncentracyjnych. Jest też nawiązanie do kwatery wojennej znajdującej się na Cmentarzu Komunalnym, na której znajduje się aż 28 mogił, a tymczasem autorzy wiedzą o tym, że pochowanych jest tam tylko pięciu polskich oficerów i prawdopodobnie jeden francuski. Mocno podkreślony jest też opis żołnierzy, którzy zostali volksdeutschami, a szczególnie por. Wiktora Maja, który wcześniej był uczestnikiem powstania, a tu swój żywot zakończył gdzieś w przydrożnym rowie koło Czarnego. – Nikt go nie chciał pochować, w końcu zrobili to własowcy. Bez szacunku, bez modlitwy – mówi. A. Szutowicz.
Pod hasłem „Przywracanie pamięci” autorzy nawiązują już do czasów współczesnych. Tu mocno podkreślają, że przez wiele lat o obozie prawie w ogóle się nie mówiło. Opisane są pierwsze przyjazdy Francuzów, a całość kończy relacja z ubiegłorocznych obchodów 70-rocznicy zamiany jeńców, której współorganizatorem był także Urząd Miejski w Choszcznie. Całą książkę spinają wybrane biogramy. Tu szczególna uwagę zwraca mrożąca krew w żyłach relacja z egzekucji gen. WITOLDA JÓZEFA DZIERŻYKRAJ-MORAWSKIEGO.

Kim są autorzy?

 Andrzej Szutowicz,

saper, podpułkownik rezerwy WP.  Był dowódca garnizonu Drawno i Czarne. Autor strony www.oflag2b.choszczno.biz i redaktor „Kawaliery”. Autor wielu artykułów, pomysłodawca wystaw, odkrywca wielu tajemnic związanych z wojennymi czasami Drawna i Choszczna.

 

 

Sławomir Giziński,

obecnie nauczyciel historii w Publicznym Gimnazjum w Choszcznie, wcześniej kpt. WP służący w choszczeńskiej „rakietówce”. Autor artykułów na temat historii Choszczna i tomiku poezji „Poligony słowa”.

Dodajmy, że recenzentem książki był prof. MICHAŁ TRUBAS, a organizatorem wczorajszego spotkania: Choszczeński Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna w Choszcznie oraz Towarzystwo Miłośników Ziemi Choszczeńskiej. Tym, którzy chcieliby nabyć opisywaną książkę polecamy księgarnię Pegaz. – Sprowadziliśmy ją jeszcze przez wczorajszym spotkaniem – zapewnia TOMASZ MIŃSKI.

Tadeusz Krawiec